Filozofia

Ludzka natura

Natura ludzka to zespół cech, w tym sposobów myślenia, odczuwania i działania, które ludzie rzekomo posiadają w sposób naturalny. Termin ten jest często uważany za uchwycenie tego, czym jest bycie człowiekiem, lub esencji człowieczeństwa. Termin ten jest kontrowersyjny, ponieważ jest sporne, czy taka istota istnieje, czy też nie. Spory o naturę ludzką były przez wieki ostoją filozofii i pojęcie to nadal wywołuje ożywioną debatę filozoficzną. Koncepcja ta nadal odgrywa również rolę w nauce, a neuronaukowcy, psychologowie i naukowcy społeczni twierdzą czasem, że ich wyniki przyniosły wgląd w naturę ludzką. Natura ludzka jest tradycyjnie przeciwstawiana cechom, które różnią się wśród ludzi, takim jak cechy związane z określonymi kulturami. Debaty na temat natury ludzkiej są związane, choć nie takie same jak debaty na temat porównawczego znaczenia genów i środowiska w rozwoju („natura kontra wychowanie”).

Tradycyjnie uważa się, że koncepcja natury jako standardu, według którego należy dokonywać osądów, ma swój początek w filozofii greckiej, przynajmniej w odniesieniu do języków i perspektyw zachodnich i bliskowschodnich, które pozostają pod jej silnym wpływem.

Podejście teleologiczne Arystotelesa stało się dominujące w późnym okresie klasycznym i średniowiecznym. Według tego ujęcia natura ludzka rzeczywiście powoduje, że człowiek staje się tym, czym się staje, a więc istnieje jakoś niezależnie od jednostek. To z kolei było rozumiane jako wskazujące na szczególny związek między naturą ludzką a boskością. W tym ujęciu natura ludzka rozumiana jest w kategoriach przyczyn ostatecznych i formalnych. Innymi słowy, sama natura (lub tworząca naturę boskość) ma intencje i cele, podobne jakoś do ludzkich intencji i celów, a jednym z tych celów jest ludzkość żyjąca w sposób naturalny. Takie rozumienie natury ludzkiej widzi tę naturę jako „ideę”, czyli „formę” człowieka.

Jednak istnienie tej niezmiennej i metafizycznej natury ludzkiej jest przedmiotem wielu historycznych debat, trwających do czasów współczesnych. Przeciwko tej idei niezmiennej ludzkiej natury, względna plastyczność człowieka była szczególnie mocno argumentowana w ostatnich wiekach – najpierw przez wczesnych modernistów, takich jak Thomas Hobbes i Jean-Jacques Rousseau. W Emile, czyli O wychowaniu Rousseau napisał: „Nie wiemy, czym nasza natura pozwala nam być”. Od początku XIX wieku myśliciele tacy jak Hegel, Marks, Kierkegaard, Nietzsche, Sartre, strukturaliści i postmoderniści również czasami argumentowali przeciwko stałej lub wrodzonej naturze ludzkiej.

Teoria ewolucji Karola Darwina zmieniła charakter tej dyskusji, wspierając tezę, że przodkowie ludzkości nie byli tacy jak ludzie dzisiaj. Jeszcze nowsze perspektywy naukowe – takie jak behawioryzm, determinizm i model chemiczny we współczesnej psychiatrii i psychologii – twierdzą, że są neutralne wobec ludzkiej natury. Podobnie jak w przypadku większości współczesnych nauk, dyscypliny te dążą do wyjaśnienia z niewielkim lub żadnym odwołaniem do metafizycznej przyczynowości. Można je zaproponować w celu wyjaśnienia pochodzenia ludzkiej natury i mechanizmów leżących u jej podstaw, lub w celu wykazania zdolności do zmian i różnorodności, które prawdopodobnie naruszałyby koncepcję stałej natury ludzkiej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *